CT ili kompjuterizovana tomografija jeste dijagnostička metoda koja koristi kompjuterski obrađene kombinacije više rendgenskih mjerenja uzetih iz različitih uglova kako bi se proizvele slike poprečnog presjeka (virtualne “kriške”, na engleskom “slice”) određenih područja skeniranog dijela tijela, omogućavajući korisniku da vidi unutar organizma. Nobelova nagrada za fiziologiju i medicinu 1979. godine zajednički je dodijeljena Allanu M. Cormacku i Godfrey-u N. Hounsfield-u za razvoj kompjuterski potpomognute tomografije.
CT proizvodi podatke kojima se može manipulisati u cilju prikazivanja različitih tjelesnih struktura na osnovu njihove sposobnosti apsorpcije rendgenskih zraka. Iako su slike nastale u aksijalnoj ili poprečnoj ravni, moderni skeneri omogućuju prikazivanje ove količine podataka u različitim ravninama ili čak kao trodimenzionalne rekonstrukcije. Upotreba CT-a izrazito je porasla u poslednje dvije decenije u mnogim zemljama.
U odnosu na NMR (nuklearnu magnetnu rezonancu) kompjuterizovana tomografija je superiorna u dijagnostikovanju krvavljenja, kalcifikacija i promjena na kostima.
MSCT daje detaljan anatomski prikaz preseka ljudskog tela uz značajno smanjenu izloženost zračenju, a kompjuterska rekonstrukcija snimanih preseka u tri dimenzije omogućila je prostornu analizu snimanog područja.
Kontrastno sredstvo
Često se u toku snimanja dešava da se ciljani organ ne može dobro razlikovati od okolnih struktura. U tim slučaju pacijentu se ordinira kontrasno sredstvo.
Kontrastno sredstvo se primjenjuje često u dijagnostici:
• abdominalnih struktura
• struktura grudnog koša
• kod patoloških promena mozga.
Procenu primjene kontrastnog sredstva određuje ljekar radiolog koji i vrši analizu, odnosno opisuje snimke. Kontrastno sredstvo zapravo predstavlja tečnost sa većom koncentracijom joda koji je važan jer se njime bolje prikazuju pojedine strukture i krvni sudovi. Kontrastno sredstvo se aplikuje intravenskim, oralnim ili rektalnim putem, zavisno od organa koji se snima.
Rizici i štetni efekti
Postoji mali rizik od alergijske reakcije na jodna kontrasna sredstva. Većina reakcija, ako do njih dođe, se liječi medikamentozno.
· CT se ne radi trudnicama zbog toga što X zraci mogu oštetiti fetus.
· CT skeniranje se radi prije bilo koje dijagnostičke metode koja koristi kontrast ili lekove na bazi bizmuta, jer to može negativno uticati na kvalitet snimaka kao i na tačnost dijagnostike
Magnetna rezonanca je neinvazivna i precizna dijagnostička metoda, koja daje konkretnu sliku o zdravlju pojedinih organa, organskih sistema, ali i o stanju čitavog organizma. Skeniranje magnetnom rezonancom (MRI) uobičajena je procedura širom svijeta. Od svog pronalaska, ljekari i istraživači nastavljaju da usavršavaju MRI tehnike kako bi im pomogle u medicinskim procedurama i istraživanjima. MR uređaji snimaju signale koji potiču iz jezgara vodonika koje se nalaze u molekulima ljudskog tijela koje je postavljeno u snažno, homogeno magnetno polje. Magnetno polje se označava jedinicom tesla (T). Sam proces skeniranja je neinvazivan i bezbolan postupak. Raymond Damadian kreirao je prvi MRI skener za cijelo tijelo, koji je dobio nadimak Neuhvatljiv. Aparat koristi veliki magnet, radio talase i računar za stvaranje detaljne slike poprečnog presjeka unutrašnjih organa i struktura. Sam aparat obično podsjeća na veliku cijev sa stolom u sredini, omogućavajući pacijentu da klizne unutra. MRI pretraga razlikuje se od CT skeniranja i rendgenskih zraka, jer ne koristi potencijalno štetno jonizujuće zračenje. Upotreba magnetne rezonance je zauvek promijenila ishod bolesti i omogućila rano otkrivanje čime se postižu daleko bolji rezultati lečenja.
Magnetna rezonanca daje izuzetno precizne analize mekotkivnih struktura kao što su mozak, kičmena moždina, organi stomaka, male karlice, pluća, koje ranije nisu bile pristupačne, kao i realan anatomski prikaz određene regije i lokalizaciju lezije.
Ultrazvučni aparat prenosi zvučne talase visoke frekvencije (1 do 5 megaherca) u tijelo pomoću sonde. Zvučni talasi putuju u vaše tijelo i pogađaju granicu između tkiva (npr. između tekućine i mekog tkiva, mekog tkiva i kostiju). Neki se zvučni talasi odbijaju i reflektuju nazad ka sondi, dok neki putuju dalje dok ne dosegnu drugu granicu i reflektuju se. Reflektovani talasi se registruju pomoću sonde i procesuiraju u samom aparatu.
Aparat izračunava udaljenost od sonde do tkiva ili organa (granice) koristeći brzinu zvuka u tkivu (1,540 m / s) i vrijeme povratka svakog odjeka. Aparat prikazuje udaljenosti i intenzitete odjeka na ekranu, prikazujući dvodimenzionalnu sliku posmatrane strukture, najčešće organa ili krvnog suda. Milioni impulsa i odjeka šalju se i primaju svake sekunde. Sonda se pomiče po površini tela i postavlja u adekvatne pozicije kako bi se dobili razni pogledi.
Ultra zvučni pregled je bezbolan, neagresivan i neškodljiv za pacijenta, a može dati značajne podatke i samim tim olakšati postavljanje tačne dijagnoze, ljekaru koji pacijenta upućuje na pregled.
Priprema za ove preglede uglavnom nije potrebna, a ukoliko jeste to se naglašava prilikom zakazivanja istih.
RTG dijagnostika je medicinska procedura koja koristi rendgenske zrake za dobijanje slika unutrašnjih struktura tela. To je jedna od najstarijih i najčešće korišćenih metoda snimanja u medicini. RTG dijagnostika omogućava lekarima da vizualizuju kosti, organe, meko tkivo i druge anatomsko-fiziološke strukture kako bi identifikovali promene, povrede, bolesti ili abnormalnosti. Ovi snimci pružaju važne informacije za postavljanje dijagnoze, praćenje napretka lečenja i planiranje terapije.
RTG dijagnostika je široko primenjena u mnogim oblastima medicine, uključujući traumatologiju, ortopediju, pulmologiju, kardiologiju, stomatologiju i druge specijalnosti.
Važno je naglasiti da, iako je RTG dijagnostika veoma korisna, izloženost rendgenskim zracima treba svesti na minimalni nivo i primenjivati odgovarajuće mere zaštite pacijenta i medicinskog osoblja.